Gestaþraut

Hver hefur ekki glímt við gestaþraut? Sumar eru léttar en aðrar valda manni heilabrotum tímunum saman. Allar eiga þær það þó sameiginlegt að á þeim er til lausn. Það er bara spurning um hvenær maður kemur auga á hana.

Ein spennandi og virkilega ögrandi gestaþraut bíður núna úrlausnar uppi á Ölkelduhálsi eða Bitru eins og svæðið er stundum nefnt. Þrautin felst í því að þarna eru tvær auðlindir, önnur ofan á hinni. Ofan á verðmætum jarðhitageimi er einstaklega fjölbreytt og fallegt yfirborð, skreytt hverum af öllum stærðum og gerðum, heitum lækjum og ótal litbrigðum jarðarinnar. Báðar eru þessar auðlindir í almannaeigu.

Úr jarðhitageyminum vonast Orkuveita Reykjavíkur, fyrirtæki í almannaeigu, til að geta, með ágengri orkunýtingu, fengið orku sem nemur 135 MW. Gallinn er sá að aðferðin sem fyrirtækið hyggst nota kemur til með að hafa veruleg neikvæð áhrif á landslag, útivist og ferðaþjónustu á svæðinu. Það er ekki skrýtið, það er erfitt að koma heilli virkjun á borð við Hellisheiðarvirkjun fyrir án þess að nokkur taki eftir því.

Útaf fyrir sig er undarlegt að fyrirtæki sem vill skapa sér alþjóðlegt orspor fyrir þekkingu á sjálfbærri orku skuli beita ágengri orkunýtingu heima hjá sér. Á mannamáli þýðir þetta að þegar er búið að keyra virkjanirnar í nokkra áratugi þarf að hvíla svæðin í jafnlangan tíma á eftir. En látum það vera - leikum okkur aðeins með viðskiptahugmyndina Bitruvirkjun.

Við vitum að orka er stöðugt að hækka í verði. Sérstaklega "græn" orka. Ef það liggur fyrir að það sé aðeins hægt að nýta orkuna í nokkra áratugi, af hverju erum við þá að virkja allt sem hægt er núna og gera bindandi samninga um orkuverð langt fram í tímann? Erum við ekki að taka upp kartöflurnar í júní? Selja jólakort í ágúst?

Núverandi tækni nýtir aðeins um 13% af orku háhitasvæðanna en þróun í tækni sem virkjar varmamismun gæti bætt nýtinguna margfalt innan fárra ára. Eftir 5-10 ár er talið að tilraunir með djúpborun verði farnar að skila allt að sjöfalt meiri orku úr þeim svæðum sem þegar eru virkjuð.

Þróunin í bortækni undanfarin 10-15 ár hefur verið undraverð. Fyrir nokkrum dögum var í fréttum að búið er að bora holu sem er þrefalt dýpri en Esjan er há. Menn bora í dag fleiri hundruð metra á ská og taka beygjur djúpt niður í jörðinni til að hitta á nákvæmlega þann stað sem þeir vilja.

Á því er enginn vafi að eftir önnur 10-15 ár verður tæknin orðin margfalt betri en hún er í dag. Ekki síst af því heimurinn kallar eftir nýjum aðferðum við orkuöflun og fjármagn í rannsóknir hefur verið stóraukið. Eftir 10-15 ár er því næsta víst að það verður hægt að nýta orkuna undir Ölkelduhálsinum án þess að fara að nokkru leyti inn á hið verðmæta náttúrusvæði.
Borða það sem er inni í egginu án þess að brjóta skurnina.

Væri þá ekki sorglegt að hafa eyðilagt þá verðmætu auðlind sem er á yfirborði jarðhitageymisins? Ölkelduháls og nágrenni, eitt helsta og verðmætasta útivistarsvæði höfuðborgarsvæðisins? Höfum við ekki efni á að vera þolinmóð og bíða eftir að við rötum á réttu lausina?

Erum við ekki gestir?

Pistillinn birtist í Viðskiptablaðinu í morgun

Athugasemdir

[Úrsúla Jünemann, 16.5.2008 kl. 11:51]

Góður pistill, Dofri. Ég er líka á móti því að taka kartöflurnar upp í júni (góð samlíking).

[Petra Mazetti (IP-tala skráð) 16.5.2008 kl. 13:30]

Takk fyrir að varpa ljósi á þetta á þennan hátt! Vonandi fara fleiri að hugsa svona.

[Óskar Þorkelsson, 16.5.2008 kl. 16:08]

góður pistill Dofri

[Lára Hanna Einarsdóttir, 16.5.2008 kl. 16:58]

Ég hef engu við þetta að bæta að sinni - nema velflestum pistlunum á minni bloggsíðu... 

[Ármann Ægir (IP-tala skráð) 16.5.2008 kl. 17:42]

Mikið eruð þið dugleg og klár. Þakka þér Dofri fyrir að hugsa fyrir OR , mig og barnabörnin mín. Vonandi tekst að virkja OR fyrir okkur og framtíðina.

Bestu baráttu kveðjur. Ármann Ægir

[Lilja Guðrún Þorvaldsdóttir, 17.5.2008 kl. 00:33]

Takk fyrir þennan góða pistil Dofri.  -   Ég hef ekki áhuga á, að taka upp kartöflurnar, í júní,  því þá er þar bara móðurkartaflan, og ekki er vænlegt að drepa "móðurina"  áður en hún hefur margfaldað sig, í gjafmildi sinni.

[Sigurgeir Jónsson, 17.5.2008 kl. 11:18]

Það verður að reikna út það fé sem glatast við það að geyma orkuna.Það svæði sem þú vísar í sem paradís náttúruskoðenda og ferðamanna, Dofri vissu fæstir um fyrr en OR datt í hug að virkja þar, hvað þá að þar væru nokkrir ferðamenn.Svartsengi var útivistarsvæði Grindvíkinga og fleiri þar til fyrir 30 árum að HS datt í hug að virkja þar.HS í Svartesengi er sá staður sem hefur mest aðdráttarafl að fá ferðamenn til Íslands og þangað koma flestir ferðamenn á Íslandi.Hvað ef sá málflutningur hefði verið uppi fyrir 30 árum að best væri að geyma orkuna í Svartsengi og hlustað hefði verið á hann og ekki virkjað.Geta umverfisöfgamenn á Íalandi svarað því. 

[Sigurgeir Jónsson, 17.5.2008 kl. 11:21]

Hvert væri tjónið.

[Óðinn Þórisson, 17.5.2008 kl. 11:41]

Þessi gestaþraut er með þeim auðveldari sem ég hef heyrt um. Gaman af fólki sem talar um velferð en meinar allt annað.

[Dofri Hermannsson, 17.5.2008 kl. 12:16]

Bendi lesendum, einkum Sigurgeiri, á viðtal í Speglinum á Rás1 við Stefán Arnórsson, prófessor í jarðefnafræði við HÍ. Hann bendir á að jarðhitageymirinn sem sækja á orkuna í sé ekki lengur tengdur við kvikuþró og því endurnýjar varminn sig ekki. Þarna er m.ö.o. jarðhitanáma sem verið er að tappa orkunni af. Hann leggur ríka áherslu á að við förum hægt í sakirnar og söfnum þekkingu í stað þess að ana áfram og eiga á hættu að tapa miklum verðmætum. Mér finnst það orð í tíma töluð.

Slóð á viðtalið er hér http://http.ruv.straumar.is/static.ruv.is/geyma/spegillinn.2008-05-14-jardvarmi.wma

[Gunnar Th. Gunnarsson, 17.5.2008 kl. 18:00]

Það er kannski ekki hægt að ætlast til að öfgasinnað áhugafólk um náttúruvernd vandi sig þegar fjallað er um staðreyndir í sambandi við virkjunarmál, en það er hægt, og á að gera kröfur til stjórnmálamanna að þeir hafi staðreyndir á hreinu. Þessi pistill er þér til vansa, Dofri.

[Dofri Hermannsson, 17.5.2008 kl. 19:42]

Nú jæja, Gunnar. Og hvaða staðreyndavillur telur þú vera mér til vansa í þessum pistli? Geturðu nefnt eina? Eða ertu kannski bara að gaspra?

[Óskar Þorkelsson, 18.5.2008 kl. 21:15]

Gunnar er sennilega enn að velta þessu fyrir sér

[Gunnar Th. Gunnarsson, 18.5.2008 kl. 21:47]

Fyrir það fyrsta, þá er virkjunin ekki á Ölkelduhálsi og landslagið sem verðmætast og fallegast er á svæðinu í kringum virkjunina skemmist ekki. Vissulega sést virkjunin frá Ölkelduhálsi en áróðursmyndir af fallegum hverum og litríkum jarðmyndunum, og sem gefið er í skyn að verið sé að eyðileggja, sjást ekki frá virkjuninni. Hávaðamengun þegar verið er að prufukeyra holur mun verða töluverð, en þó hefur ekki verið sýnt fram á hversu mikil hún verður, t.d. niður í Reykjadal. Talið er að ef einhver breyting verði á hverasvæðinu fyrir neðan virkjunina, þá auki það frekar virknina heldur en hitt. Nú þegar eru vegslóðar þarna þvers og kruss og svæðið að verða vinsælt jeppa og snjósleðasvæði. Slík ferðamennska spillir "öræfafriðnum" þarna meira ef eitthvað er, heldur en blásandi borholur.

Fullyrðingar um að svæðið verði orðið dautt og kalt eru ágiskanir byggðar á veikum grunni. Þó eru vísindamenn sammála um það að hægt sé að ofnýta svæðið, en OR hefur ekki tiltakanlega mikinn áhuga á því. Frakvæmdin eru afturkræf, þannig að ekki er verið að "fórna" neinu um aldur og æfi.

Þú talar um að þróunin sé hröð í bortækni og nýtingu jarðgufu, en til þess að sú þróun megi halda áfram og að Íslendingar verði í fararbroddi á þessu sviði, þá þurfum við að virkja, og virkja sem víðast, við mismunandi aðstæður. Með því er ég ekki að segja að setja megi borpalla hvar sem er, en ég hef ekki séð nægilega sterk rök gegn Bitruvirkjun, til þess að hætt verði við hana. Hún er samt á grensuni hjá mér  

[Dofri Hermannsson, 18.5.2008 kl. 23:31]

Virkjunin er ekkert síður á Ölkelduhálsi en á Bitru. Reyndar teygir virkjunin með tengdum framvkæmdum sig á milli beggja svæðanna. Eins og fram kemur í matsskýrslunni spillist svæðið verulega sem útivistarsvæði og landslag verður ekki samt. Hávaði verður umtalsverður frá hverri holu fyrir sig á meðan verið er að láta holurnar blása. Það verður sjaldan friður fyrir slíku á svæði þar sem á að bora yfir fjörtíu holur. Í raun er lítið vitað um yfirborðsvirkni hveranna en t.d. breytingar á Gunnuhver á Reykjanesi sýna að á öllu er von.

Svæðið er mjög vaxandi útivistarsvæði og ljóst að umferð um svæðið þarf að stjórna. Tækninni fleygir fram og þótt Bitruvirkjun verði lögð til hliðar mun sú þróun ekki stöðvast. Það er þvert á móti ástæða til að flýta sér hægt svo maður geri ekki glappaskot - slíkt er slæmt fyrir þá sem allt þykjast vita best um jarðhita í heiminum.