Hin fræga "Húsavíkurályktun"

Í umræðum fjölmiðla um Fagra Ísland, álver og aðra stóriðju hefur oft verið vitnað til hinnar svokölluðu Húsavíkurályktunar þingflokks Samfylkingarinnar í janúar 2006. Mér finnst því við hæfi að hún sé birt hér í heild.

Í frétt Morgunblaðsins í dag um þessi mál kemur fram það sjónarmið að þingflokkur Samfylkingarinnar í dag sé óbundinn af ályktun fyrri þingflokks. Það er undarleg fullyrðing þar sem umrædd ályktun er í algerum samhljóm við málflutning flokksins fyrir kosningar 2007. Þá var ítrekað sagt að aðeins væri pláss fyrir eitt álver innan losunarheimilda landsins og að mikilvægt væri að slíkt álver, ef af yrði, nýttist til að efla byggð í dreifbýli fremur en að auka á þenslu í þéttbýli.

Reyndar verður ekki séð að neitt í þessari ályktun frá 2006 stangist á við stefnu flokksins í ræðu og riti fyrir kosningar 2007. Þvert á móti. Vandi núverandi þingflokks er hins vegar sá að hið eina álver sem flokkurinn vildi að yrði reist á Bakka er nú orðið númer tvö í röðinni.
Hvort þingflokkur og ráðherrar Samfylkingarinnar gátu gert eitthvað til að tryggja álveri á Bakka fyrsta og þar með eina sætið í röðinni, s.s. að veita ráðherra meira vald um hverjum verður úthlutað losunarheimildum og að úrskurða Landvernd í hag varðandi almat umhverfisáhrifa í Helguvík, skal ósagt látið.

Það hefur verið sagt í umræðum undanfarinna daga að ekki megi smækka Fagra Ísland niður í umræðu um hvar og hvar ekki á að koma álver. Þessu er ég hjartanlega sammála. Að mestu. Fagra Ísland gengur út á að ná sátt um hvaða náttúrusvæði á að taka frá til verndunar og hvaða svæði má nýta með öðrum hætti.
En Fagra Ísland boðaði líka samdrátt í losun gróðurhúsalofttegunda. (Það gerir reyndar sáttmáli ríkisstjórnarinnar líka en engum virðist detta í hug að spyrja Sjálfstæðisflokkinn áleitinna spurninga.) Ef álver í Helguvík er nr. 1 og fyllir loftslagskvóta okkar upp í rjáfur mun þá ekki álver nr. 2 á Bakka sprengja losun okkar upp úr þakinu?
Hvernig samræmist aukning í losun gróðurhúsalofttegunda sem nemur álveri á Bakka stefnu Samfylkingar og ríkisstjórnarinnar um samdrátt í losun gróðurhúsalofttegunda? Það væri gaman að fá svör við því. Vonandi telur ríkisstjórnin sig ekki óbundna af stefnu sinni í loftslagsmálum.

En hér er sem sagt hin fræga Húsavíkurályktun.

 

Ályktun frá þingflokki Samfylkingarinnar 30. janúar 2006

Í tengslum við umræður síðustu daga um aukna stóriðju leggur Samfylkingin þunga áherslu á að stjórnvöld fari í hvívetna að þeim skuldbindingum sem Íslendingar öxluðu með aðild að Kýótó-bókuninni við Loftslagssamning Sameinuðu þjóðanna. Bókunin veitir Íslendingum aðeins svigrúm til að auka framleiðslu á áli um 280 þúsund tonn fram til ársins 2012. Samfylkingin telur að það svigrúm verði að nýta af varfærni og varar við öllum áformum um að velta yfir á framtíðina vandamálum sem tengjast of mikilli losun gróðurhúsalofttegunda. Allar ákvarðanir um aukna stóriðju verður að taka í samræmi við ýtrustu sjónarmið um umhverfisvernd, stöðugleika í efnahagsmálum og skynsamlega atvinnu- og byggðastefnu.

Brýnt er að ákvörðun verði ekki tekin nema áður hafi farið fram nákvæmt og yfirvegað mat á þeim kostum sem koma til greina varðandi staðarval, orkuöflun og tímasetningu. Staðsetning stóriðju getur haft heillavænleg áhrif á þróun byggðar þar sem atvinnustig er veikt. Slík sjónarmið verður því að vega og meta áður en endanleg ákvörðun er tekin. Á svæðum eða við aðstæður þar sem þensla er mikil getur hún aftur á móti haldið aftur af vexti í öðrum mikilvægum atvinnugreinum s.s. hátækniiðnaði og ferðaþjónustu.

Við ákvörðun um stóriðju innan ramma Kýótó-bókunarinnar vega eftirfarandi sjónarmið þyngst, að mati Samfylkingarinnar:

• Staðarval og orkuöflun séu byggð á ströngustu kröfum um umhverfisvernd.
• Stóriðju sé valinn staður þar sem líklegt er að hún hafi veruleg jákvæð áhrif á byggðaþróun og sé í fullri sátt við heimamenn.
• Framkvæmdir séu tímasettar þannig að þær örvi hagkerfið þegar dregur úr núverandi hagsveiflu.
• Orkuverð tryggi verulega arðsemi af virkjunum.

Ákvörðun um ráðstöfun takmarkaðra losunarheimilda og staðarval stóriðju varðar svo margþætta og mikilvæga hagsmuni að hana þarf að taka í samráði við Alþingi og ríkisstjórn. Það vekur því sérstaka athygli að iðnaðarráðherra hefur lýst því opinberlega að ákvörðun Landsvirkjunar um samninga vegna aukinnar stóriðju sé tekin án samráðs við iðnaðarráðherra og þar með ríkisstjórnina. Forstjóri Landsvirkjunar segir að þetta hafi verið pólitísk ákvörðun. Samfylkingin telur þessi vinnubrögð forkastanleg. Landsvirkjun starfar á ábyrgð ríkisins og hefur aðgang að auðlindum í eigu almennings. Ríkisstjórnin getur ekki vísað frá sér ábyrgð og framselt til fyrirtækisins pólitískt ákvörðunarvald í máli sem mun hafa afdrifaríkar afleiðingar fyrir efnahagsþróun og atvinnuuppbyggingu í landinu á næstu árum.

Athugasemdir

[Stefán Gíslason, 11.7.2008 kl. 11:53]

Hér held ég að uppi sé sama tilhneiging og víða annars staðar á Vesturlöndum, og sem m.a. endurspeglaðist í ályktun G8-fundarins um daginn, að tala fjálglega um metnaðarfull markmið um samdrátt í losun gróðurhúsalofttegunda til langs tíma, t.d. fyrir árið 2050, án þess að hreyfa legg né lið til að hefja þann samdrátt, setja sér áfangamarkmið, búa til framkvæmdaáætlun eða gera yfirleitt nokkuð annað í málinu. Það er eins og menn ætli bara að bíða eftir því að árið 2050 komi og - BANG - þá hrynur losunin allt í einu niður í ekki neitt, alveg sjálfkrafa, og allir lifa hamingjusamir til æviloka.

[Gísli Guðmundsson, 11.7.2008 kl. 19:49]

Nohhhh, aðalnáttúruverndargæinn, Dofri, farinn að verja álversuppbyggingar......????Hvað hefur breyst????

[Jón Kr. Arnarson (IP-tala skráð) 12.7.2008 kl. 09:51]

Meðan Fagra Ísland var í gildi þá var mikil mótsögn í stefnu Samfylkingarinnar í þessum málum.  Annað hvort var vísvitandi verið að slá ryki í augun á fólki eða þá að þekkingarleysið var svona algert.  Fyrri möguleikinn verður að teljast líklegri.

Varðandi Kyoto og álver á Bakka þá lá fyrir þegar umrædd Húsavíkurályktun var samþykkt, að tímasetningar þar tækju mið að Kyoto-bókuninni.   Það er álverið tekur ekki til starfa fyrr en eftir að Kyoto-bókunin rennur út og nýtt tímabil hafið.  Það kom skýrt fram á kynningarfundum sem haldnir voru vegna byggingarinnar að tímasetningin tæki mið af þessu.  Þess vegna var allt tal um að það álver ætti að rúmast innan þáverandi losunarheimildar og aðeins væri pláss fyrir eitt álver í raun blekkingarleikur hjá flokknum.

Önnur mótsögn var sú að í Fagra Íslandi sáluga var tekið fram að friða ætti Skjálfandafljót og Jökulárnar í Skagafirði.  Samt sem áður studdi Samfylkingin að álver kæmi á Bakka.  Í áætlunum varðandi orkuöflun fyrir það álver á samt að fara inn í Skjálfandafljót strax fyrir fyrsta áfanga og síðan Jökulárnar í Skagafirði þegar til stækkunar kemur.

Þriðja mótsögnin sem benda má á er að í Fagra Íslandi vildi Samfylkingin fresta ákvörðunum um frekari stóriðjuframkvæmdir þar til Rammaáætlun væri lokið og sú vinna átti að vera vönduð og taka fjögur ár.  En í leiðinni studdi flokkurinn álver á Bakka sem næsta kost þó að endanleg ákvörðun þar ætti að liggja fyrir strax að tveimur árum liðnum.  (Þessu bjargaði Samfylkingin að vísu í horn í stjórnarsáttmálanum þar sem Rammaáætlun var flýtt svo hún passaði betur við tímasetningar á Bakka).  Hvernig gat það verið trúverðugt að styðja fyrirfram einstaka framkvæmd, áður en Rammaáætlun var lokið?  Rammaáætlun átti jú að vera forsenda slíkrar ákvörðunartöku.

[Dofri Hermannsson, 12.7.2008 kl. 13:33]

Ágæti Jón. Ekki ætla ég að reyna að halda því fram að ég sé sáttur við það að Samfylkingin stefni út úr loftslagsrammanum með því að hleypa í gegn álveri í Helguvík og á Bakka. Ég hef samt nokkrar athugasemdir við þessa athugasemd þína, einkum brigslyrði þín að slá ryki í augu fólks og algert þekkingarleysi. Aðra setningu athugasemdar þinnar gæti ég hermt upp á þig sjálfan en af því ég veit að þú ert vel meinandi og góður drengur myndi ég alltaf skella skuldinni á síðari möguleikann en þann fyrri.

Já það var alltaf vitað að Bakki, ef af yrði, hæfi aldrei starfsemi fyrr en á nýju skuldbindingartímabili. Hins vegar er augljóst að ef stefnt er að samdrætti í losun landsins myndu heimildir ekki aukast. Allt tal um að aðeins væri pláss fyrir eitt álver innan heimilda var því alltaf hugsuð lengra en til 2012.

Af hálfu Samfylkingarinnar hefur aldrei verið vilji til að virkja Jökulsá á Fjöllum og Skjálfandafljót, hvorki fyrir álver né aðra starfsemi. Reyndar hefur Samfylkingarfélagið á Húsavík (Þingeyjasýslum?) ályktað sérstaklega um þetta. Það hefur því alltaf verið forsenda álers á Bakka að næg orka fengist úr jarðhitavirkjunum á svæðinu.

Hagkvæmniathuganir Alcoa og sveitafélagsins áttu að leiða til niðurstöðu og ákvarðana innan tveggja ára þegar skrifað var undir viljayfirlýsingar þess efnis fyrir tveimur árum. Það hefur ekki gengið eftir eins og berlega kom í ljós þegar iðnaðarráðherra samþykkti fyrir sitt leyti að framlengja þessa vinnu um rúmt ár. Vinna við hagkvæmniathugun verður að taka mið af umhverfismati, náttúruverndaráætlunum og ef niðurstöður rammaáætlunar setja strik í reikninginn þá þarf að reikna hagkvæmniathugunina upp á nýtt. Þarna er því vandséð það svikaplott sem þú lýsir.

Í það heila finnst mér vera hægt að gagnrýna Samfylkinguna fyrir eitt og annað í umhverfismálum á málefnalegan hátt. T.d. hið augljósa að nú hafa ráðherrar flokksins með yfirlýsingum og táknrænum hætti lýst yfir stuðningi við tvö álver og því er flokkurinn kominn í andstöðu við sína bjargföstu skoðun að aðeins sé pláss fyrir eitt slíkt. Það má líka gagnrýna seinagang við að koma einhverjum bremsum á málaflokkinn en flestir eru sammála því að slík tæki hafi ríkisstjórnin misst þegar hún framseldi skipulagsvaldið alfarið í hendur sveitarfélaganna.

Ég held því að þú og nafni þinn Bjarnason ættuð frekar að beina ykkar einlæga vilja í þá átt fremur en að skálda upp svikaplott sem enginn fótur er fyrir. Þessi sífelldu svikabrigsl virðast reyndar vera orðinn mjög ríkur þáttur í menningu Vinstri grænna sem er miður. Kannski er það fylgifiskur þess að líta á sjálfan sig sem "eina alvöru flokkinn" í sérhverju máli og þess vegna skiljanlegt. Ég held hins vegar að það sé ekki æskilegt fyrir ykkur og mæli því frekar með málefnalegri gagnrýni. Hún er farsælli held ég bæði fyrir ykkur og þá sem þið beinið gagnrýninni að - að ekki sé talað um málaflokkinn.

[Jón Kr. Arnarson (IP-tala skráð) 12.7.2008 kl. 19:38]

Takk fyrir svarið Dofri.

Ég vil taka það fram að ég er hér að tala sem einstaklingur en ekki sem einhver fulltrúi VG, enda gegni ég engum trúnaðarstörfum fyrir þann flokk.  Ef setja ætti mig í einhverja pólitíska hillu þá er ég sennilega Hafnarfjarðarkrati sem í umhverfismálum vill fylgja þeirri hófsömu hugmyndafræði sem felst í skilgreiningu Brundtlands á sjálfbærri þróun.  Þá hef ég oðið fyrir vonbrigðum með öfgafulla stóriðjustefnu Samfylingarinnar og hvernig þessi hófsömu umhverfisverndarsjónarmið hafa ávalt orðið undir hjá flokknum.  Þá er ég fyrrverandi sveitastjórnarmaður á Héraði frá því í aðdraganda vikjanaframkvæmda þar og einnig fyrrverandi stuðningsmaður og kjósandi Samfylkingar þó vissulega hafi ég stutt VG í seinni tíð.

Það er ljóst að þegar viljayfirlýsing var undirrituð af þáverandi iðnaðarráðherra þá voru Alcoa og Landsvirkjun tilbúin til að flýta framkvæmdum þannig að álverið tæki til starfa 2010 eða 2011 en árið 2012 var valið vegna Kyoto.  Þegar Samfylkingin talaði um að einungis væri pláss fyrir eitt álver innan losunarheimilda þá var augljóst að álver á Bakka kom þar ekki til álita vegna þess að 2012 er komið nýtt losunartímabil.  Á meðan Fagra Ísland var í gildi þá hafði Samfylkingin, af einhverjum ástæðum sem mér eru ekki kunnar, flækt Bakka inn í þá umræðu þrátt fyrir þessar staðreyndir.  Auðvitað gat flokkurinn markað þá stefnu að hér ætti einungis að rísa eitt álver í viðbót á einhverjum x árum en ekki notað þessar losunarheimildir sem rök vegna þess að enn er ósamið um næsta tímabil.  Enda er nú er komið á daginn að allt tal um eitt álver var marklaust hjal.   

Þá er það þetta með jarðhita og vatnsorku fyrir nýtt álver.  Það er unnið að álveri á Bakka samkvæmt ákveðinni viljayfirlýsingu sem Valgerður Sverrisdóttir undirritaði vestur í Bandaríkjunum og Össur framlengdi ný nýlega fyrir luktum dyrum.  Samkvæmt þessari viljayfirlýsingu þá er gert ráð fyrir að strax í fyrsta áfanga álversins komi orka úr Skjálfandafljóti.  Síðan í framhaldinu verði stækkunarmöguleikum haldið opnum þar sem orkan komi úr fleiri virkjunum Skjálfandafljóts og úr Jökulánum í Skagafirði.  Bæði Skjálfandafljót og Jökulárnar í Skagafriði voru á friðunarlista Fagra Íslands sáluga.

Samfylkingin hefur samt talað um að flokkurinn styðji álver á Bakka vegna þess að það noti einungis jarðvarmaorku og þú kemur enn fram með það hér fyrir ofan.  Samt er augljóst, samkvæmt plönum Landsvirkjunar og viljayfirlýsingunni sem Össur staðfesti, að nota á vatnsorku í þetta álver og það úr ám sem þú segir enn að Samfylkingin vilji friða.  Ákkúrat þessar ár voru samt þær ár úr Fagra Íslandi sem ekki náðu inn á friðunarlistann í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar.  Auðvitað var það engin tilviljun. 

Stundum velti ég því fyrir mér Dofri hvort þú sért einn af þeim sem ert að plata eða hvort þú tilheyri þeim hópi sem hefur verið plataður?

[María Kristjánsdóttir, 16.7.2008 kl. 10:05]

Það er vont og það versnar í Samfylkingunni. Það var ákaflega góð grein í síðustu Lesbók eftir Önnu Björk Einarsdóttur um m.a.ímyndasmíði sem mér finnst að allir góðir menn í Samfylkingunni ættu að lesa.

Það var alveg ljóst eftir að búið var fella Mörð Árnason og fleiri út af þingmannalista í prófkjörinu hvert Samfylkingin var að stefna. Ýmsar gamlar konur í ættinni hefðu getað sagt þér það.